Τρόποι επικοινωνίας του υποκειμένου τότε και σήμερα

Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2010

Melanie Klein: Σχιζοειδής- παρανοειδής θέση ή φάση.


Melanie Klein: Σχιζοειδής- παρανοειδής θέση ή φάση.
Καταθλιπτική θέση ή φάση


Κυβέλου Ευαγγελία
Mcs Κλιν. Ψυχολογίας και Ψυχοπαθολογίας
Εκ. Μέλος Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας

Κατά την Klein (1942), όλοι οι άνθρωποι στην ψυχοσυναισθηματική τους εξέλιξη περνούν από την σχιζοειδή- παρανοειδή θέση ή φάση. Η παρανοειδής- σχιζοειδής θέση είναι ένα αναπτυξιακό βήμα. Το βρέφος προσπαθεί να ξεπεράσει το φόβο του κατακερματισμού, που είναι κυρίαρχο μέσω «ενδοβολής και ταύτισης με τον ιδεώδη μαστό». Η αρχική σχάση είναι ένα πρώτο βήμα προς την ικανότητα διαφοροποίησης, και η προβλητική ταύτιση είναι η πρώτη δυνατή σχέση του με τον έξω κόσμο. Όταν το άγχος σ΄ αυτή την φάση γίνει υπερβολικό δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα ψυχοπαθολογίας.
Κατά την Klein, το παρανοειδές άγχος και οι σχιζοειδείς άμυνες εκείνης της πρώιμης φάσης ανάπτυξης βρίσκονται πίσω από τη σχιζοφρένεια και τα σχιζοειδή χαρακτηριστικά των νευρώσεων των νηπίων και των ενηλίκων. Στη βάση των σχιζοφρενικών και σχιζοειδών διαταραχών βρίσκεται ο φόβος του ολοκληρωτικού κατακερματισμού και της εκμηδένισης.
Όσο μειώνεται η προβολή των κακών παρορμήσεων, το εγώ ισχυροποιείται - εφόσον δεν αποδυναμώνεται από την προβολή-. αυξάνεται η ανοχή του βρέφους στο ένστικτο του θανάτου και υπερισχύει βαθμιαία η ενόρμηση προς τη συνάρθρωση του εγώ και του αντικειμένου.
Το 1935 η Klein δήλωσε ότι το παιδί κατά την διάρκεια της απαρτίωσής του, στο δεύτερο τέταρτο του πρώτου χρόνου, αρχίζει να αντιλαμβάνεται τη μητέρα του ως ολοκληρωμένο πρόσωπο. Αυτήν την αλλαγή την περιγράφει ως απαρχή της καταθλιπτικής θέσης. Το βρέφος σιγά –σιγά μπορεί να αγαπήσει τη μητέρα του, ως ένα πρόσωπο στο σύνολο του και να ταυτιστεί μαζί της. Μ’ αυτήν την ολοκληρωμένη μητέρα, την οποία ενδοβάλλει, το παιδί ανακουφίζεται από τους διωκτικούς του φόβους, αλλά η ίδια πλέον εκτίθεται στους διώκτες. Τώρα πλέον η μητέρα δεν υφίσταται σχάση σ’ ένα ιδεώδες και σ’ ένα διωκτικό αντικείμενο, αλλά γίνεται πηγή τόσο των ικανοποιήσεων του βρέφους, όσο των ματαιώσεων και του πόνου.
Η καταθλιπτική φάση έχει οριστεί από την Klein ως η φάση της ανάπτυξης, κατά την οποία το βρέφος ανακαλύπτει ένα ολικό αντικείμενο και σχετίζεται μαζί του. Στην καταθλιπτική φάση τα άγχη πηγάζουν από την αμφιθυμία και το κύριο άγχος του παιδιού, έγκειται στο ότι οι δικές του καταστροφικές παρορμήσεις έχουν καταστρέψει ή θα καταστρέψουν το αντικείμενο που αγαπά.
Η καταθλιπτική φάση αποτελεί ένα σημαντικό βήμα ανάπτυξης του βρέφους. Αποκτά επίγνωση του εαυτού του, καθώς και των αντικειμένων ξέχωρα από τον εαυτό του και αρχίζει να διακρίνει την φαντασιωσική από την εξωτερική πραγματικότητα.
Η Melanie Klein επινόησε μία τεχνική ανάλυσης του παιδιού, μέσω παιχνιδιού. Παρότι τα πρώτα βήματα της ανάλυσης των παιδιών έγιναν από τον Freud, εκείνη την εποχή οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούσαν ότι τα παιδιά δεν έχουν αίσθηση της αρρώστιας και της ανάγκης για βοήθεια, επομένως ήταν αδύνατον να προσδοκούν την συνεργασία τους.
Η ευφυής σύλληψη της Klein βρίσκεται στην παρατήρηση, ότι ο φυσικός τρόπος του παιδιού να εκφράζει τον εαυτό του είναι το παιχνίδι και επομένως αυτό, μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μέσο επικοινωνίας με τον αναλυτή, όπως ακριβώς και οι ελεύθεροι συνειρμοί στους ενήλικες. Υποστήριξε πως, το παιχνίδι για το παιδί δεν είναι μόνο τρόπος εξερεύνησης και κυριαρχίας του εξωτερικού κόσμου, αλλά και των αγχών του, αφού μέσω αυτού εκφράζει και δραματοποιεί τις φαντασιώσεις του. Κατά συνέπεια μέσω του παιχνιδιού θα μπορούσε να διεργαστεί και τις εσωτερικές συγκρούσεις του.

Βιβλιογραφία
 Klein M., The Writings of Melanie Klein: vol. II, The Psycho-Analysis of Children, στο Narrative of Child Analysis, London, Hogarth Press, 1975.
 Segal H., Μέλανι Κλάιν, μετάφραση Χατζόπουλος Θ., Καστανιώτης, Αθήνα, 1995, σσ. 136-147.


Σας προτείνουμε να επισκεφτείτε στο παρών blog τα άρθρα:
Sigmund Freud et le Verwerfung
 
http://e-psychotherapia.blogspot.com/2010/02/s-freud-et-le-verwerfung.html

Jacques Lacan et la forclusion
Ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη και ψυχική παραμόρφωση D.W. Winnicott

 Το στάδιο του καθρέφτη:
  http://e-psychotherapia.blogspot.com/2010/09/blog-post_19.html
Le délire
La différence entre névrose et psychose

1 σχόλιο:

Unknown είπε...

Η Ευαγγελία εκτός του ότι είναι μια σοβαρή ειδικός είναι και πολύ γλυκός ανθράνθρ!