Τρόποι επικοινωνίας του υποκειμένου τότε και σήμερα

Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2009

Εξειδικευμένες θεραπευτικές ομάδες

Κυβέλου Ευαγγελία
Mcs Κλιν. Ψυχολογίας και Ψυχοπαθολογίας
Εκ.μέλος Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας

«Εξειδικευμένες Θεραπευτικές ομάδες»

Ομάδα πένθους, Ομάδα συνταξιοδότησης, Επιβαρημένα μέλη που φροντίζουν συγγενείς με Alzheimer, Θύματα αιμομιξίας

(Εισήγηση στην Ελληνική Εταιρεία Ομαδικής Ανάλυσης & Οικογενειακής Θεραπείας. Ελληνικό. Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Ομαδικής Ανάλυσης & Οικογενειακής θεραπείας, Αθήνα, 11-6-2008 και 18-6-2008)
Βιβλίο αναφοράς : I. YALOM, Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας, μετ. Ανδριτσάνου- Κακατσάκη, Αθήνα, Άγρα, 2006.

Στις μέρες μας υπάρχουν άπειρες εξειδικευμένες ομάδες. Έχουμε ομάδες για θύματα αιμομιξίας, για άτομα με HIV/AIDS, για άτομα με καρκίνο, για ηλικιωμένους, με διαταραχές διατροφής, για γονείς δολοφονημένων παιδιών, για καταναγκαστικούς παίκτες τυχερών παιχνιδιών, για έφηβους, για ομοφυλόφιλους, για ζευγάρια παντρεμένα, για διαζευγμένους και ου το καθ εξής. Δεν θα ήταν λοιπόν δυνατόν να μελετήσουμε την λειτουργία όλων των ομάδων ξεχωριστά.
Για λόγους εκπαιδευτικούς αλλά και μεθοδολογίας ο Yalom θεωρεί, ότι ο εκπαιδευόμενος στην ομαδική θεραπεία, πρέπει να μάθει πρώτα καλά τη βασική θεωρία της ομαδικής θεραπείας και στην συνέχεια να κατανοήσει την πρωτοτυπική θεραπευτική ομάδα. Ποια είναι όμως αυτή η προγονική ομαδική θεραπεία; Αυτή είναι η ανοιχτή, μακράς διάρκειας ομαδική θεραπεία εξωτερικών ασθενών. Όλες οι ομάδες στηρίζονται πάνω στις βασικές αρχές της ομαδικής θεραπείας, όπως την έχουμε μελετήσει μέχρι σήμερα, προσαρμοσμένες σε ειδικές κλινικές καταστάσεις.
Στο παρόν κεφάλαιο θα μελετήσουμε τα βασικά θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ομαδικής θεραπείας τα οποία προσαρμόζονται στις διάφορες κλινικές καταστάσεις. Στην συνέχεια, θα παρουσιάσουμε την προσαρμογή αυτών των αρχών σε δύο πολύ διαφορετικά κλινικά πλαίσια: το πρώτο αφορά την προσαρμογή της ομαδικής θεραπείας στο τμήμα νοσηλείας οξέων ψυχιατρικών ασθενών, και το δεύτερο αφορά τις ομάδες για ασθενείς με σωματική νόσο. Τέλος θα γίνει αναφορά στις εξελίξεις της ομαδικής θεραπείας, στις ομάδες αυτοβοήθειας, και στις διαδικτυακές ομάδες.
Τροποποίηση της παραδοσιακής ομαδικής θεραπείας για ειδικές κλινικές καταστάσεις: Βασικά βήματα
Για τον σχεδιασμό μιας εξειδικευμένης θεραπευτικής ομάδας απαιτούνται τρία βασικά βήματα:
· Εκτίμηση της κλινικής κατάστασης
· Προσδιορισμός στόχων
· Τροποποίηση της τεχνικής
Εκτίμηση της κλινικής κατάστασης
Είναι σημαντικό να εξετάσουμε τα δεδομένα που έχουν αντίκτυπο στην θεραπευτική ομάδα
και να διαχωρίσουμε τους ενδογενείς από τους εξωγενείς παράγοντες που δυσκολεύουν το έργο της.
Οι ενδογενείς παράγοντες μπορεί να είναι: υποχρεωτική παρουσία των θεραπευόμενων που βρίσκονται υπό νομική επιτήρηση, ή προκαθορισμένη διάρκεια μιας ομάδας στο πλαίσιο ενός ασφαλιστικού οργανισμού ή οι συχνές απουσίες καρκινοπαθών που χρίζουν νοσηλείας. Είναι δηλ. οι εγγενείς συγκεκριμένοι παράγοντες μιας κλινικής συνθήκης που δεν μπορούν να αλλάξουν.
Οι εξωγενείς περιοριστικοί παράγοντες μπορούν να αλλάξουν από τον θεραπευτή. Είναι παράγοντες που έχουν γίνει παράδοση ή πολιτική. Π.χ. σε μια νοσοκομειακή ομάδα το να εναλλάσσονται οι συντονιστές, ή τα μέλη να μιλούν για τα σημαντικά γεγονότα που τους συνέβησαν μέσα στην ομάδα.
Οι θεραπευτές πρέπει να δεχτούν τους ενδογενείς παράγοντες που δεν μπορούν να αλλάξουν και να αλλάξουν κατά το δυνατόν τους εξωγενείς παράγοντες. Με την εμπειρία ο θεραπευτής αντιλαμβάνεται ότι πολλούς από αυτούς τους παράγοντες που θεωρούσε ενδογενείς δεν είναι παρά εξωγενείς και επιδέχονται τροποποιήσεις. Για παράδειγμα αναφέροντας σε ένα ίδρυμα τους κανόνες και το σκεπτικό που διέπει την ομαδική θεραπεία μπορούμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.


Προσδιορισμός στόχων
Είναι απόλυτα αναγκαίο να διαμορφώσουμε μια δέσμη στόχων που να είναι κατάλληλοι για την κλινική συνθήκη της ομάδας και επιτεύξιμοι μέσα στο διαθέσιμο χρονικό πλαίσιο. Οι στόχοι πρέπει να είναι σαφείς όχι μόνο στους θεραπευτές αλλά και σε όσους συμμετέχουν στην θεραπεία διότι είναι πολύ σημαντική η συνεργασία του θεραπευόμενου στην θεραπεία.
Μεγαλεπήβολοι στόχοι οδηγούν σε αναπόφευκτη αποτυχία. Ο θεραπευτής βιώνει τον εαυτό του και την θεραπεία ως απελπιστικά αναποτελεσματική και οι θεραπευόμενοι εισπράττουν άλλη μια αποτυχία στην ζωή τους. Είναι σημαντικό η ομάδα να έχει την εμπειρία της επιτυχίας. Στις εξειδικευμένες ομάδες οι στόχοι πρέπει να είναι εστιασμένοι, επιτεύξιμοι και προσαρμοσμένοι στις δυνατότητες και στις προοπτικές των μελών της ομάδας.


Τροποποίηση της τεχνικής
Οι θεραπευτές πρέπει να γνωρίζουν πολλά για τα ειδικά προβλήματα των θεραπευομένων που θα βρίσκονται στην ομάδα τους. Πρέπει να «έχουν «διαβάσει» αρκετά και να έχουν κάνει επαρκή προετοιμασία, για να κατανοήσουν τα μοναδικά προβλήματα και τα δυναμικά που είναι πιθανόν να αναπτυχθούν στην πορεία της ομάδας. Να προσδιορίσουν τους θεραπευτικούς παράγοντες που θα παίξουν τον κυριότερο ρόλο για την επίτευξη των στόχων. Να διατηρήσουν τις βασικές αρχές της ομαδικής θεραπείας, αλλά να τροποποιήσουν τις τεχνικές τους για την επίτευξη των θεραπευτικών τους στόχων.
Π. χ. αν μια ομάδα αποτελείται από ηλικιωμένους ημιπαρετικούς με τάσεις αυτοκτονίας, ο πρωταρχικός και κύριος στόχος είναι φυσικά να εμποδίσουμε την αυτοκτονία. Άλλοι επιμέρους στόχοι θα μπορούσαν να είναι το να μην αμελούν την φαρμακευτική τους αγωγή, να μην μένουν απομονωμένοι, ενστάλαξη ελπίδας, μείωση της ντροπής για την σωματική τους αναπηρία. Σε μια τέτοια ομάδα ενθαρρύνουμε αντί να απαγορεύουμε την επαφή των μελών εκτός της ομάδας. Μπορεί να τους ζητάμε να βρίσκονται στο ενδιάμεσο διάστημα μεταξύ των ομάδων για καφέ ή να ορίσετε έναν συγκεκριμένο υποχρεωτικό αριθμό τηλεφωνημάτων ή ηλεκτρονικών μηνυμάτων, που θα απευθύνουν οι θεραπευόμενοι στους θεραπευτές οι στα άλλα μέλη της ομάδας. Ο θεραπευτής μπορεί να θελήσει να εξουδετερώσει την ντροπή μέσα από την σωματική επαφή, ζητώντας να αγγίξουν οι να κρατήσουν μεταξύ τους τα παράλυτα μέλη τους, ή ζητώντας στο τέλος των συναντήσεων να ενώνουν όλοι τα χέρια τους. Μπορεί να ζητήσει ο θεραπευτής από τα παλαιότερα μέλη να υπενθυμίζουν στα νεώτερα την φαρμακευτική τους αγωγή ή να αναλάβουν να τους εκπαιδεύσουν σε τεχνικές που εκείνα έχουν επινοήσει για την διευκόλυνση τους.


Ομάδα πένθους. Ο θεραπευτής θα πρέπει να δώσει προσοχή στις ενοχές των πενθούντων μελών που μπορεί να θεωρούν ότι δεν υπήρξαν καλοί σύζυγοι, γονείς οι παιδιά, ότι δεν έκαναν ότι θα μπορούσαν για να σώσουν τους αγαπημένους τους, ότι πιθανών δεν δημιουργών νέες σχέσεις γιατί με αυτό τον τρόπο θεωρούν ότι θα προδώσουν τους νεκρούς τους.


Ομάδα συνταξιοδότησης. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουν ζητήματα πολλαπλών απωλειών, εξαρτητικότητας, κοινωνικού ρόλου, ανάγκη για νέες πηγές επικύρωσης της αξίας εαυτού, μείωση εισοδήματος, προσδοκιών, αλλαγές στη συζυγική σχέση μια και ο χρόνος που έχει το ζευγάρι να περνάει μαζί θα έχει αυξηθεί.
Επιβαρημένα μέλη που φροντίζουν συγγενείς με Alzheimer. Συνήθως εστιάζουν στην εμπειρία της απώλειας, στην εξαρτιτικότητα των μελών που φροντίζουν, στο τεράστειο βάρος, στην έλλειψη χρόνου και στην τρομακτικό βίωμα να φροντίζεις τον δικό σου άνθρωπο που πλέον δεν σε αναγνωρίζει, στην ενοχή που γεννά η επιθυμία να απαλλαχθούν από αυτό το φορτίο.


Θύματα αιμομιξίας. Είναι πιθανό να εμφανίσουν μεγάλη ντροπή, φόβο, οργή, ειδικά στους άνδρες θεραπευτές, και ανησυχίες αν γίνονται πιστευτοί.

Σχετικές σελίδες που μπορείτε να επισκεφτείτε:

Βασικοί στόχοι της ομαδικής θεραπείας:

Πότε και σε τι μπορεί να με βοηθήσει η ψυχοθεραπεία

Διαδικτυακές υποστηρικτικές ομάδες

Καρδιολογικά νοσήματα και ψυχοθεραπεία




Δεν υπάρχουν σχόλια: